Óhugnanlegar nauðganir í miðborginni

Fréttirnar af þremur nauðgunum í Reykjavík að undanförnu vekja svo sannarlega óhug. Það hefur ekki verið mikið um slíkar götuárásir hér í borg fram til þessa og mjög brýnt að koma í veg fyrir að slíkar árásir geti átt sér stað. Það er algjörlega óverjandi og óþolandi að konur geti ekki gengið óhultar um götur og að kynferðisafbrotamenn geti komist upp með slík brot. Ég er reyndar á þeirri skoðun að allar nauðganir séu jafnslæmar og það má velta því upp hvers vegna ekki er brugðist við öllum nauðgunum á sama hátt. Hér hefur almenningsálitið sennilega mikið að segja og það er t.d. þekkt staðreynd að konur kæra einhverra hluta vegna frekar nauðganir þegar þær eru framdar af ókunnugum mönnum. Staðreyndin er þó sú að flestar nauðganir eru framdar af mönnum sem eru kunnugir þolandanum.
Það er mikilvægt að borgaryfirvöld og lögregla vinni saman í þessu máli og það á auðvitað að vera algjör forgangsmál að taka á þessum brotum, handsama hina seku og stuðla að því að slík brot geti ekki átt sér stað í miðborginni. Ég er ánægður með viðbrögð Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar borgarstjóra og það er mikilvægt að hann sýni að honum sé alvara með því að koma í veg fyrir þessi brot.

Að sama skapi minnir þetta á að það er nauðsynlegt að skoða kerfið í heild sinni, skipulag borgarinnar, ákærutölur lögreglu, sakfellingu í dómstólum og kanna hvað við getum gert til þess að senda þau skilaboð út í samfélagið að kynferðisbrot eru ekki liðin hér á landi. Þar kemur líka til kasta stjórnmálanna. Kynferðisbrot, sem oftast bita á konum og börnum, hafa ekki vigtað nógu þungt í stjórnmálum fram til þess og bæði löggjöfin og dómstólarnir verið nokkuð íhaldssamir þegar kemur að þessum málaflokki. Því þarf að breyta.

Einföld leið til lausnar á erfiðum málum

Ég skrifaði grein í Morgunblaðið í dag sem fjallaði um nauðsynina á nýju úrræði í okkar samfélagi þegar kemur að erfiðum málum. Greinina má lesa hér fyrir neðan. "Reglulega koma upp mál í íslensku samfélagi sem eru þessu eðlis að þau kalla á einhvers konar rannsókn eða úttekt á opinberum vettvangi. Meðal mála sem má nefna er einkavæðing bankanna, aðdragandinn að stuðningi íslenskra stjórnvalda við Íraksstríðið, fangaflugið, Landsímamálið, Baugsmálið, meðferð á meðlimum Falun Gong hérlendis ofl. Umræðan um meintar hleranir yfirvalda er af svipuðum toga og nú greinir menn á um það hvernig eigi að taka á málinu. Svo virðist sem stjórn og stjórnarandstaða séu almennt sammála um það að upplýsa eigi málið. Hins vegar eru áhöld um leiðir í því sambandi. Stjórnarandstaðan hefur kallað eftir óháðri rannsóknarnefnd í þeim anda sem Norðmenn komu á þegar þeir gerðu upp sambærilega mál, en Sjálfstæðisflokkurinn hefur alfarið hafnað þeirri leið.

Hleranamálið á það sammerkt með framangreindum málum að hafa hleypt íslensku samfélagi upp í háaloft. Fyrir vikið virðist engin eiginleg niðurstaða í sjónmáli. Eftir standa hins vegar stórar og mikilvægar spurningar sem varða almenning miklu að fá upplýst um. Í íslenskum rétti hefur sárlega vantað sértæk úrræði til að taka á málum sem þessum, enda er langt í frá að sátt ríki um málsmeðferðina, eins og æskilegt væri.

Frumvarp um rannsóknarnefndir lagt fram
Vegna þessa úrræðaleysis lagði ég fram frumvarp um óháðar rannsóknarnefndir á Alþingi á síðasta ári, en í íslenskum rétti er ekki gert ráð fyrir skipun óháðra rannsóknarnefnda sem rannsakað geta mál sem varða almannahag. Hugmyndafræðin að baki frumvarpinu er einfaldlega sú að þessi úrræði séu fyrir hendi þegar mál af þessum toga koma upp, þannig að menn séu ekki að smíða úrræði þá og þegar málin koma upp, sem býður þeirri hættu heim að menn velja sér málsmeðferð sem hentar valdhöfum í hvert sinn.
Í frumvarpinu eru nákvæmar málsmeðferðarreglur m.a. um skýrslutökur, vitnaskyldu, réttarstöðu aðila og hvenær heimilt yrði að skorast undan því að svara spurningum nefndarinnar. Einnig er tekið á þeim upplýsingum sem njóta verndar upplýsingalaga. Er frumvarpið byggt á erlendri fyrirmynd, enda er víða í nágrannaríkjum okkar að finna lög um óháðar rannsóknarnefndir. Það er í sjálfu sér óeðlilegt að ekki sé að finna slíkt úrræði í íslenskum rétti.

Hlutverk slíkra nefnda er ekki að rannsaka og dæma í málum, enda er það hlutverk framkvæmdarvalds og dómsvalds. Rannsóknarnefnd er fyrst og fremst ætlað að skoða tiltekna atburðarás eða athöfn, leita skýringa og jafnvel að koma með tillögur til úrbóta þar sem eitthvað hefur farið úrskeiðis. Í kjölfarið geta vaknað spurningar um ábyrgð einstaklinga eða eftir atvikum, embættismanna.

Frumkvæði að skipun rannsóknarnefndar kæmi frá Alþingi en Hæstiréttur myndi velja og tilnefna nefndarmennina. Í Hafskipsmálinu frá árinu 1985 var þessi hátturinn hafður á. Ekki er gert ráð fyrir að alþingismenn sitji í nefndinni.
Tryggjum rétt heimildarmanna
Í samhengi við hleranamálið má ennfremur rifja upp annað frumvarp sem ég lagði fram í fyrra og gæti reynt á í þessum sambandi. Það er frumvarp sem lýtur að því að auka vernd heimildarmanna fjölmiðla til muna og heimila opinberum starfsmönnum að víkja frá þagnarskyldu vegna upplýsingagjafar í þágu almannaheilla. Með samþykkt frumvarpsins yrði komið fram tækifæri til þess að upplýsa um mál sem varða almannahag, án þess að heimildarmaður gerist um leið brotlegur við lög.

Frumvarpið tryggir sömuleiðis bótarétt heimildarmanna verði þeir fyrir tjóni vegna uppsagnar eða annarra aðgerða af hálfu vinnuveitanda, í kjölfar þess að hafa látið í té upplýsingar sem varða ríka almannahagsmuni. Þessi úrræði geta vel átt við þá einstaklinga sem í dag telja sig hafa vitneskju um ólögmætar hleranir en leggja ekki í að koma fram opinberlega af ótta við afleiðingarnar. Það er einfaldlega ósanngjarnt að ætlast til þess að venjulegir launþegar taki slíka áhættu, eingöngu til þess að koma fram upplýsingum á framfæri.

Ég mun leggja þessi tvö frumvörp aftur fram á yfirstandandi þingi og það er mín trú að með samþykkt þeirra séu komnar fram forsendur til þess að leysa erfið mál á farsælan hátt, almenningi til góða."

Góð stemmning við opnun kosningaskrifstofunnar

Á föstudaginn opnaði ég formlega kosningaskrifstofu mína, sem er til húsa að Síðumúla 13. Ég var mjög ánægður með þann fjölda sem mætti - en þarna voru samakomin vel á annað hundrað manns - og ekki síður þá góðu stemmningu sem myndaðist. Ég er afskaplega þakklátur fyrir þann stuðning sem þarna birtist og held bjartsýnn af stað í kosningabaráttuna sem framundan er. Margrét Frímannsdóttir, sem réttilega er nefnd ljósmóðir Samfylkingarinnar, og Jón Baldvin Hannibalsson fluttu tölu. Það er auðvitað ekki ónýtt að láta þessa tvo miklu stjórnmálaforingja lesa manni pistilinn. Bæði tvö eru góðir ræðumenn og undantekningarlaust ánægjulegt og fróðlegt að hlusta á þau. Mér þótti mjög vænt um þeirra orð í minn garð. Við nutum þess síðan að fá að hlusta á skemmtilegan söng Margrétar Sigurðardóttur söngkonu við undirleik Björns Thoroddsen. Hægt er að sjá myndir af opnunni hér í hliðardálki.
Nú er kosningabaráttan komin á fullt skrið og frambjóðendur allir búnir að gefa upp í hvaða sæti þeir stefna. Ég býð mig fram í 4. sæti, sem er 2. sætið í öðru hvoru kjördæminu. Ég er svo lánsamur að njóta liðsinnis breiðs hóps í þessari vinnu og það gerir kosningabaráttuna vitaskuld enn skemmtilegri. Við verðum í kosningamiðstöðinni öll kvöld næstu vikurnar og þangað eru stuðningsmenn auðvitað hjartanlega velkomnir til þess að hitta okkur og leggja hönd á plóg.

Kominn í framboð

Nú hef ég tilkynnt að ég muni sækjast eftir 4. sætinu í prófkjöri Samfylkingarinnar í Reykjavík, sem er jafnframt 2. sætið í öðru hvoru Reykjavíkurkjördæmanna. Af því tilefni birti ég hér fyrir neðan fréttatilkynninguna um framboðið: "Ágúst Ólafur var kjörinn á þing í alþingiskosningunum 2003 og var kosinn varaformaður Samfylkingarinnar árið 2005. Ágúst Ólafur er með háskólapróf í lögfræði og hagfræði frá Háskóla Íslands. Ágúst Ólafur er í efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis, allsherjarnefnd og er varamaður í utanríkismálanefnd og hefur einnig verið í heilbrigðis- og trygginganefnd. Þá situr hann í sérnefnd um stjórnarskrármál.

Ágúst Ólafur hefur gegnt mörgum trúnaðarstörfum fyrir Samfylkinguna. Hann var í stjórn þingflokksins, er nú í stjórn Samtaka jafnaðarmanna í atvinnurekstri og er einnig tengiliður þingflokksins við 60+, félags eldri borgara í Samfylkingunni.

Ágúst Ólafur hefur flutt fjölmörg mál á Alþingi undanfarin ár. Má þar nefna afnám fyrningar á kynferðisbrotum gagnvart börnum, aukna vernd heimildarmanna fjölmiðla, lengingu fæðingaorlofs, frumvarp um óháðar rannsóknarnefndir, gjaldfrjálsan leikskóla og lög gegn heimilisofbeldi.

Helstu áherslumál Ágústs Ólafs í prófkjörinu eru lækkun skatta á lífeyristekjur eldri borgara í 10%, aukin fjárfesting í menntun, málefni barna og kvenna og lækkað verð á matvælum.

Ágúst Ólafur er kvæntur Þorbjörgu S. Gunnlaugsdóttur lögfræðingi og eiga þau tvær dætur, Elísabetu Unu 4 ára og Kristrúnu 1 árs. Ágúst Ólafur opnar kosningaskrifstofu sína í Síðumúla 13 föstudaginn 20. okt. kl. 17:30."

Er ákvörðunin um hvalveiðar smjörklípuaðferð?

Það var athyglisvert að fylgjast með því hvernig ríkisstjórninni tókst að vinda ofan af stöðugt óþægilegri umræðu um hleranir með því að fara að ræða hvalveiðar. Á þinginu voru bæði sjávarútvegsnefnd og utanríkismálanefnd Alþingis kallaðar saman í skyndingu, til þess að ræða mál sem hefur haft litla sem enga pólitíska þýðingu um nokkurra ára skeið. Hins vegar má treysta því að þegar rætt er um hvalveiðar þá skipa menn sér strax í andstæða fylkingar og því hægt að gera ráð fyrir því að fulltrúar ferðaþjónustunnar taki hugmyndinni illa en fulltrúar Hvals hf. fagni henni.
Sjávarútvegsráðherrann var í kvöld mættur í Kastljósið til þess að fara nú yfir málið, án þess að nokkuð kalli sérstaklega á þessa umræðu. Erlendir ferðamenn voru teknir tali og beðnir um álit sitt á því hvort þeir gætu hugsað sér að koma til Íslands ef hvalveiðar hæfust á ný. En það er nú sennilegast tilgangurinn með þessari umræðu. Á meðan að Einar K. Guðfinnsson situr í Kastljósinu og ræðir hvalveiðar er að minnsta kosti aðeins búið að kæla niður í hlerunarmálinu sem var orðið ríkisstjórninni verulega óþægilegt. Allt finnst mér þetta lykta af smjörklípuaðferðinni sem fyrrverandi formaður Sjálfstæðisflokksins upplýsti þjóðina um að hann hefði haft sérstakt dálæti á í forsætisráðherratíð sinni. Þá dunda menn sér við eitthvað annað og umræðan fer aðeins af sporinu.

Tækifæri í ellefu ár

Í orði kveðnu taka flestir undir mikilvægi menntunar og að hana beri að setja í forgang. En er í raun einhugur um þetta markmið?
Þegar litið er til þess hvaða sess menntamál skipa þarf fyrst að gera greinarmun á því menntakerfi sem sveitarfélögin reka í gegnum grunnskólana annars vegar og hins vegar því sem ríkið rekur í gegnum framhaldsskólana og háskólana. Framlög sveitarfélaga í grunnskólana eru með því hæsta sem þekkist í heiminum og mikilvægt er að halda þeim góða árangri til haga. Jafnaðarmenn hafa leitt uppbyggingu flestra grunnskóla landsins með auknum fjárfestingum undanfarinn áratug, ekki síst í Reykjavík og í Hafnarfirði.

Sé hins vegar litið til fjárfestinga ríkisins í skólastigin sem hún rekur, þ.e. framhalds- og háskólana, kemur aftur á móti í ljós að Ísland er fyrir neðan meðaltal OECD þjóðanna. Skólagjöld við Háskóla Íslands hafa verið hækkuð jafnt og þétt og Háskólabókasafnið býr við lakan kost.

Sömuleiðis gerist nú í fyrsta sinn að nemendur geta ekki treyst því að komast í þá skóla sem þeir kjósa. Sú fjármagnsaukning sem hefur fengist í Háskóla Íslands undanfarin ár hefur ekki haldið í við fjölgun nemenda.
Stúdentar við Háskóla Íslands standa nú fyrir svokölluðum meðmælum með menntun sem m.a. felast í því að koma háskólamenntun á stefnuskrár flokkanna fyrir komandi kosningar. Þetta er gott og þarft framtak.

En ástæða er til að benda á að ríkisstjórnin hefur haft undanfarin 11 ár til að koma fram með metnaðarfyllri áform í menntamálum. Árangur ríkisstjórnarinnar hefur ekki verið sem skyldi sérstaklega varðandi háskólana og ekki er unnt að halda því fram að menntamál hafi verið í forgangi hjá ríkisstjórninni.

Samhliða blasir árangur jafnaðarmanna við hvað varðar grunnskólastigið. Samfylkingin hefur á þingi lagt fram metnaðarfull þingmál sem gera ráð fyrir stórauknum fjárfestingum í menntamál. Með þeim verður unnt að ná fram markmiðum háskólastúdenta um þekkingarþjóðfélag, nýsköpun og jafnrétti til náms.

Orlof af orlofi

Reglulega fær maður fréttir af fólki sem lendir illa í þeim annmörkum sem eru á fæðingarorlofslöggjöfinni okkar. Ein af helstu ástæðum fyrir vandræðum fólks er sú staðreynd að nú miðast greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði við tekjur síðustu tveggja almanaksára. Það getur því munað heilmiklu í tekjum eignist viðkomandi aðili barn t.d. í desember eða í byrjun janúar. Eignist maður barn 31. desember 2005 er miðað við árin 2004 og 2003 en eignist viðkomandi barn 1. janúar 2006 er miðað við tekjur ársins 2005 og 2004. Fyrir þann sem eignast gamlársdagsbarnið er því ekki tekið tillit til þeirra tekna sem unnið var til á því ári. Í því tilviki er því litið til 36 mánaða aftur í tímann í stað 24 mánaða.
Þetta getur munað talsverðu enda getur margt gerst á einu ári svo sem stöðuhækkun, launahækkun, lok námsferils, atvinnuleysi á fyrri hluta tímabilsins o.s.frv. Mér er síðan sagt að þetta sé svona m.a. vegna tölvukerfis Tryggingastofnunar. En hvort er fæðingarorlofskerfið miðað við hagsmuni fjölskyldna eða hagsmuni tölvukerfis Tryggingastofnunar? Væri ekki réttlátara að miða við tekjur síðustu tveggja ára frá fæðingardegi barnsins í stað þess að taka tvö síðustu almanaksár fyrir fæðingarárið?
Mig langar einnig að vekja athygli á þeirri stöðu þegar fólk eignast barn með stuttu millibili. Fólk getur nefnilega verið að eignast fleiri en eitt barn á þremur árum. En þar sem núverandi kerfi miðar við tekjur tveggja ára geta fæðingarorlofsgreiðslur vegna seinna barns verið miðaðar við fæðingarorlofsgreiðslur vegna fyrra barns, þá getur fólk verið að fá fæðingarorlofstekjur sem eru 80% af 80% tekjum. Þetta fer augljóslega gegn því markmiði að aðstoða barnafjölskyldur. Finnst ráðherra þetta eðlilegt?

Lausn í málefnum Barnahúss blasir við

Um daginn bað ég um að allsherjarnefnd Alþingis myndi hittast til að ræða málefni Barnahúss en að undanfarið hafa Bragi Guðbrandsson, forstöðumaður Barnaverndarstofu og Helgi I. Jónsson, dómsstjóri Héraðsdóms Reykjavíkur deilt um aðferðir við skýrslutökur á börnum í kynferðisbrotamálum. Formaður nefndarinnar brást skjót við og nefndin fór fyrir stuttu í heimsókn í Héraðsdóm Reykjavíkur og Barnaverndarstofu ásamt Barnahús. Að mínu mati var mjög gott fyrir nefndina að skoða þá aðstöðu sem er fyrir börn sem lenda í kynferðislegri misnotkun. Það er ljóst að forsvarsmenn Héraðsdóms Reykavíkur er ennþá staðráðnir í að notast eingöngu við þá aðstöðu sem er í dómshúsinu enn ekki þá frábæru aðstöðu sem er í Barnahúsi sem allir aðrir dómstólar landsins þó nýta sér.
Þessir aðilar voru hins vegar sammála um að við ættum að breyta lögunum í fyrra horf en árið 1999 var gerð sú lagabreyting að fyrsta skýrslutaka af barni á rannsóknarstigi var gerð að dómsathöfn. Þessi lagabreyting hafði það m.a. í för með sér að verjandi og sakborningar eiga rétt á að fylgjast með vitnisburði barnsins sem síðan getur hagrætt sínum framburði eftir því. Þetta fyrirkomulag vekur einnig spurning hvort reglan um milliliðalausa sönnunarfærslu sé uppfyllt þar sem mismunandi dómarar geta komið að sama máli. Þá er það ekki heppilegt að sama dómari eigi að meta hvort rannsókn sem hann sjálfur hefur tekur þátt í hafi verið fullnægjandi.
Það að þessir aðilar, forsvarsmenn Héraðsdóms Reykjavíkur og Barnaverndastofu, séu sammála um að lagabreytingin árið 1999 hafi ekki verið heppileg eru mikil og jákvæð tíðindi. Okkur í nefndinni var síðan sagt að ríkissaksóknari væri einnig sammála að það ætti að breyta lögunum í þá átt sem þau voru fyrir 1999.
Núna hefur verið kynnt lagafrumvarp dómsmálaráðherra á þessu sviði sem reyndar gerir ráð fyrir óbreyttu ástandi en við höfum nú tækifæri til að breyta þessu tilbaka. Með slíkri breytingu myndi deilan um hvar skýrslutakan ætti að fara fram leysast að sjálfum sér í langflestum tilvikum. Þá myndi skýrslutakan af börnum á rannsóknarstigi vera framkvæmd í Barnahúsi en síðan yrði dómþingið sjálft í dómshúsinu og eftir atvikum yrði þar kallað eftir framburði barnsins á ný eða það yrði stuðst við myndbandsupptökur.

Lífeyrisgreiðslur beri fjármagnstekjuskatt

Kjör eldri borgara verða að vera kosningamál. Tillögur ríkisstjórnarinnar í þessum málaflokki ganga því miður allt of skammt. Stjórnarandstaðan hefur hins vegar lagt fram þingmál sem bætir stöðu eldri borgara til mikilla muna. Í tillögum okkar er m.a. komið á frítekjumarki fyrir 75.000 kr. atvinnutekjur á mánuði, tengsl lífeyrisgreiðslna við atvinnu- og lífeyristekjur maka eru afnumin, tekjutryggingin er hækkuð og dregið er úr skerðingarhlutföllum. Ég er hins vegar sannfærður um að við þurfum að grípa til enn frekari aðgerða til að bæta stöðu eldri borgara. Þar á ég m.a. við leiðir til að draga úr skattbyrði eldri borgara. Það má gera með því að skattleggja lífeyristekjur sem fjármagnstekjur. Sú leið myndi hafa í för með sér mikla skattalækkun fyrir eldri borgara og um leið nauðsynlega kjarabót.

Ég lagði fram fyrirspurn á Alþingi um kostnað við þessa hugmynd. Í svarinu kom fram að væru greiðslur frá lífeyrissjóðum skattlagðar sem fjármagnstekjur í 10% skattþrepi í stað 37% þrepi tekjuskatts þá yrði tekjutap hins opinbera um 3.3 milljarða króna. Það er ekki há upphæð fyrir ríkissjóð sem er nú að velta um 370 milljörðum króna á ári.

Sé farin sú leið að hækka skattleysismörk fyrir eldri borgara eldri en 70 ára upp í 150.000 kr. á mánuði kostar það ríkissjóð um 5 milljarða króna samkvæmt fyrirspurn minni á Alþingi.

Það er ekki boðlegt að þriðji hver eldri borgari þurfi að lifa á 110.000 krónum á mánuði eða minna. Við skuldum eldri borgurum betri lífskjör.

Viðskiptalífið að vakna

Í dag fór ég morgunverðarfund hjá Viðskiptaráði Íslands sem var með fund um hvort krónan væri á útleið. Sitt sýndist hverjum en þó vakti það eftirtekt mína að í ræðu Árna Odds Þórðarsonar, stjórnarformanns Marels, kom skýrt fram að hann vildi taka upp evru. Talaði hann að íslenskan krónan væri viðskiptahindrun. Ég get vel tekið undir þessi orð. Mér sýnist atvinnulífið vera aldeilis að taka við sér í þessari umræðu og ekki er langt síðan mjög gagnmerk skýrsla um stöðu gjaldmiðilsins kom út á vegum Viðskiptaráðs Íslands.

Fyrir tæpu ári síðan ég skrifaði grein þar sem ég hvatti viðskiptalífið til að taka meiri þátt í þessari umræðu um evruna og hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu (greinina má sjá hér: /default.asp?news_id=6387). Ég hef lengi verið sannfærður um að það verður viðskiptalífið sem mun koma okkur í Evrópusambandið en ekki stjórnamálaflokkarnir. Reynslan sýnir að viðskiptalífið hefur ekki tíma til að bíða eftir að sumir stjórnmálaflokkar vakni af værum blundi íhaldsemi og þjóðrembu.
Alþingi sett
En viðskiptalífið er ekki bara vaknað heldur einnig Alþingi sem var sett í gær. Jafnvel þó að formleg þingsetning sé fyrst nú eru sennilega flestir þingmenn löngu farnir af stað, enda margir á leið í prófkjör. Að vísu eru þeir þó nokkrir úr hópi hinna reynslumestu sem hafa gefið út yfirlýsingar um að þeir sækist ekki eftir endurkjöri. Úr okkar hópi eru það þau Margrét Frímannsdóttir, Rannveig Guðmundsdóttir og Jóhann Ársælsson. Þeirra verður sárt saknað, enda mjög sterkir þingmenn með breiða og ólíka reynslu að baki.
Ég er þess fullviss að þessi vetur á eftir að verða konfekt fyrir áhugamenn um stjórnmál. Framundan eru prófkjör innan flokkanna og svo eru menn auðvitað komnir í stellingar fyrir æsispennandi kosningar í maí. Óneitanlega mun andrúmsloft og stemmingin á þinginu taka mið af þessu.

Nýja atvinnuvegabyltingin

Það er að eiga sér stað atvinnuvegabylting sem mun breyta okkar samfélagi. Í umræðu um atvinnustefnu stjórnvalda er mikilvægt að fyrir hendi sé þekking á því hverju einstaka atvinnugreinar skila til landsframleiðslunnar, en nokkur misskilningur er ríkjandi í umræðunni um framlag atvinnugreinanna. Frumframleiðslugreinar eins og landbúnaður og sjávarútvegur skila núna minna en 8% til landsframleiðslunnar en þessi hlutdeild var tæp 20% fyrir 20 árum. Breytingarnar sem eiga sér stað eru örar en það breytir því ekki að stjórnvöld verða að taka mið af því hver þróunin er við mótun framtíðaratvinnustefnu.
Skapandi atvinnugreinar eru framtíðin
Hefðbundin iðnaðarframleiðsla og þjónusta eru öflug en í þeim felast ekki mestusóknarfærin á næstu árum. Nauðsynlegt er að skilgreina að skilgreina atvinnuvegi á nýjan hátt og nú eru það hinar skapandi atvinnugreinar (,,creative industries”) sem eru mikilvægustu þættir hagkerfisins. Þar eru sóknarfærin.

Með skapandi atvinnugreinum er átt við störf í listum og í öðrum þáttum menningar, fjölmiðlun, sjónvarp og útvarp, hugbúnaðargerð, auglýsingar, hönnun, arkitektúr, útgáfumál, afþreyingar- og upplifunariðnaður og ráðandi störf í fyrirtækjarekstri, vísindastörf og önnur svið þar sem sköpun fær útrás í nýjum hugmyndum sem er hrint í framkvæmd og verslað með á mörkuðum heimsins.

Tilskapandi atvinnugreina telst því m.a. allt sem varðar menningu en menningarstarfsemi er nú þegar umtalsverður atvinnuvegur hérlendis. Til hennar teljast m.a. listir, en listsköpun eins og tónlist, leiklist, myndlist, dans, kvikmyndir, ritverkskrif og margt fleira er ekki einungis mannbætandi á allan hátt heldur umfangsmikil í hagkerfinu og veitir fjölda fólks vinnu.

Umfang menningar í hagkerfinu kemur vel í ljós þegar haft er í huga að framlag menningar til landsframleiðslunnar er um 4% en hlutdeild sjávarútvegs er 6,8%. Hlutur landbúnaðar af landsframleiðslunni er talsvert minni eða um 1,4%. Um 5.000 manns starfa í menningargeiranum.
Menningin er mikilvæg atvinnugrein
Núna vinna um fjórðungur Íslendinga við skapandi atvinnugreinar og um þrjátíu af hundraði í Bandaríkjunum. Norðurlöndin eru framarlega á þessu sviði og nú er komið að því að sýna þann pólitíska vilja til þess að greiða þessum nýju atvinnugreinum leið.
Samfylkingin vill styðja þessa nýju atvinnuhætti af ráð og dáð og við höfum lengi talað fyrir eflingu menningar sem atvinnugreinar.

Það verður m.a. gert með því að breyta skattalögum þannig að örvuð séu framlög fyrirtækja til þessa málaflokks og hefur flokkurinn flutt tillögur þess efnis. Slík löggjöf er í fjölda landa og hefur stuðlað að uppgangi menningarinnar sem aftur hefur skilað sér í hagkerfið. Því miður hafa þessar tillögur enn sem komið er hins vegar ekki fengið hljómgrunn hjá ríkisstjórnarflokkunum.
Að berjast fyrir spennandi framtíð
Það er mikilvægt að geta horft til framtíðar þegar atvinnustefna þjóðarinnar er mótuð. Það eru margir spennandi möguleikar en það gildir að hafa næmi fyrir þeim og kjarkinn til þess að berjast fyrir þeim. Ríkisstjórn er föst í gamaldags hugsun og virðist vilja lítið annað en álver og virkjanir sem einu leiðina til framtíðar. Þetta er að mínu mati hins vegar röng stefna.

Samfylkingin vill að allar atvinnugreinar fái að blómstra en sérstakt átak verði gert til að efla hinar skapandi atvinnugreinar. Það er hægt að gera með því að leggja mun meiri áherslu á menningu og listir í skólakerfinu og kynna sér hvað aðrar þjóðir eru að gera í þessum efnum, breyta skattlögum til að efla menningu og tala máli hins nýja hagkerfis.
Skapandi atvinnugreinar og menning sem atvinnugrein eiga að vera kjörorð í atvinnustefnu þjóðarinnar og þetta er svið sem ég mun berjast fyrir af alefli fyrir á næstu árum.

Skipa á óháða rannsóknarnefnd um starfsemi leyniþjónustunnar

Umræðan í kjölfar uppljóstrana Þórs Whitehead, um starfsemi íslenskrar leyniþjónustu, er nokkuð sérkennileg. Svo virðist sem að þessi starfsemi ekki hafa verið meira leynilegri en það að meintir þolendur þessara njósna koma nú einn af öðrum fram í fjölmiðlum og segjast allir hafa vitað af þessum persónunjósnum. Kannski var þetta tilfinning margra sem nú hefur verið fengist staðfest. Það er einnig mjög athyglisvert í þessu sambandi, að það er fræðimaður sem dregur fram þessar upplýsingar. Hvers vegna hefur íslenska stjórnkerfið, t.d. dómsmálaráðuneytið eða Þjóðskalasafnið eftir atvikum, ekki frumkvæði að því að upplýsa þjóðina um jafnmikilvægar upplýsingar og að hér hafi verið starfrækt leyniþjónusta sem rekin hafi verið með opinberu fjármagni af opinberum starfsmönnum án nokkurs eftirlits eða aðhalds? Það er óneitanlega óhuggulegt tilhugsunar og full ástæða til þess að fara ofan í saumana á starfseminni. Það væri einfaldlega óábyrgt að gera það ekki og líta framhjá þessum kafla Íslandssögunnar.
Fræðasamfélagið upplýsir þjóðina – hvers vegna ekki stjórnvöld?
Þetta mál sem og hinar pólitísku símhleranir sem annar fræðimaður, Guðni Th. Jóhannesson, dró nýverið fram í dagsljósið sýna vel hið sérkennilega andrúmloft kalda stríðiðsins. Það er óskandi að þær upplýsingar sem til staðar eru um hleranirnar sem og starfsemi leyniþjónustunnar verði gerðar kunnar.
Frumvarp um óháðar rannsóknarnefndir hefur verið lagt fram
Ég er því sammála Birni Bjarnassyni, dómsmálaráðherra, um að við þurfum að gera upp Kalda stríðið og leiða fram allar þær upplýsingar sem til eru um málið. Með það að leiðarljósi væri unnt að skipa óháða rannsóknarnefnd. En það vill svo til að síðastliðinn vetur lagði ég ásamt félögum mínum í þingflokki Samfylkingarinnar einmitt fram frumvarp um óháðar rannsóknarnefndir. Frumvarpið gerir ráð fyrir algjörlega nýju úrræði í stjórnkerfi sem svo mörg mál sýna að sárlega vantar.
Sannleikurinn komi fram í dagsljósið
Á komandi þingi munum við leggja frumvarpið fram og með samþykkt þess væri hægt að fara þá leið að skipa óháða nefnd sem hefði það verkefni að komast til botns um það hver hvert hlutverk leyniþjónustunnar var, hversu lengi hún starfaði og annars vegar hverjir það voru sem stóðu að henni og hins vegar urðu fyrir rannsókn af hennar hálfu. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir ítarlegum málsmeðferðarreglum sem unnið yrði eftir. Það er trú mín að þessi leið sé hin rétta til þess að gera þetta mál upp, svo að sannleikurinn komi fram í dagsljósið. Og ekki síst, svo að draga megi lærdóm af sögunni.

Lækkum matvælaverðið um 200.000 kr.

Við þingmenn Samfylkingarinnar fórum í Smáralind og Kringluna um helgina, þar sem við kynntum tillögur okkar um leiðir til þess að lækka matvælaverð. Fólk tók okkur mjög vel og það er auðvitað mun skemmtilegra að hitta kjósendur augliti til auglitis og fá fram viðbrögð manna og skoðanir. Ég held að það bókstaflega allir verið okkur sammála í því að matvælaverð á Íslandi er alltof hátt. Staðreyndin er hins vegar sú að matvælaverðið er heimatilbúinn vandi og af þeim sökum ætti að vera unnt að leysa hann. Til þess þarf hins vegar raunverulegan pólitískan vilja. Ég segi raunverulegan af því að tilfellið er að aðrir stjórnmálaflokkar hafa í orði verið okkur sammála um nauðsyn þess að lækka verð á matvöru, en í borði hafa þeir ekki stutt tillögur okkar á þingi sem miða að því að þessu brýna markmiði fram. Hér á ég að sjálfsögðu við ríkisstjórnarflokkana. Sjálfstæðisflokkurinn hafði meira að segja nánast sömu stefnu og Samfylkingin í þessu máli í síðustu kosningabaráttu, en það breytti því þó ekki að menn sátu svo á Alþingi örfáum mánuðum eftir kosningar og greiddu hiklaust atkvæði gegn tillögum okkar.
Sjálfstæðisflokurinn er því afskaplega lítið trúverðugur í þessu máli, en nú þegar styttist í kosningar ryðjast þingmenn flokksins fram á ritvöllinn og segja að þetta mál verði á dagskrá – kannski eftir kosningar?
Tillögur okkar byggja á stærstum hluta á tillögum formanns matvælanefndarinnar, Hallgríms Snorrassonar, sem fjölmargir aðilar tóku undir s.s. ASÍ, Samtök iðnaðarins og leiðararhöfundar blaðanna. Í tillögunum er gert ráð fyrir að með þessum aðgerðum muni matarreikningur heimilanna lækka um 200.000 kr. eða 25% á meðalfjölskylduna. Matvælakostnaður heimilanna nemur að meðaltali 750.000 krónum á ári og myndu tillögur Samfylkingarinnar því lækka matarreikninginn um rúmlega fjórðung.
Samfylkingin hefur einn flokka barist fyrir lækkun matvælaverðs á undanförnum árum en ríkisstjórnarflokkarnir hafa staðið gegn slíkum tillögum á Alþingi. Samfylkingin mun í upphafi þings leggja fram þingsályktunartillögu um lækkun matarverðs þar sem lagðar eru til eftirfarandi breytingar:

1. Fella niður vörugjöld af matvælum.
2. Fella niður innflutningstolla af matvælum í áföngum á þá leið að 1. júlí nk. verði helmingur þeirra afnuminn og ári síðar verði allir tollar endanlega fallnir niður.
3. Virðisaukaskattur á matvæli verði lækkaður um helming.
4. Breytt fyrirkomulag á stuðningi við bændur þannig að teknar verði upp tímabundnar beinar greiðslur og umhverfisstyrkir. Þetta nýja fyrirkomulag verði útfært í samvinnu við bændur.
5. Samfylkingin mun á komandi þingi leggja fram frumvarp þar sem afnuminn er réttur landbúnaðarráðuneytis til að hafna breytingum á tollskrám, sem varða breytingar á innflutningsvernd búvara.
6. Samfylkingin leggur áherslu á að landbúnaðarframleiðsla falli undir samkeppnislög.
7. Samfylkingin vill að við fjárlagagerð verði tryggt að allur stuðningur við landbúnað sé opinn og gagnsær.

Matarverð á Íslandi er með því hæsta í heiminum og er um 50% hærra en hjá nágrannaþjóðunum. Hátt verð á matvælum á Íslandi er hins vegar heimatilbúinn vandi sem vel er hægt að bregðast við. Tillögur Samfylkingarinnar um fjórðungs lækkun á matvælakostnaði heimilanna munu því leiða til mikilla lífskjarabóta fyrir almenning í landinu.

Svar til Viðskiptablaðsins

Á leiðarasíðu Viðskiptablaðsins föstudaginn 8. september sl. er fjallað um undirritaðan í dálki sem merktur er Tý. Þar er fjallað um blaðaskrif mín um efnahagsmál og þær athugasemdir sem ég hef gert við hagstjórn ríkisstjórnarinnar. Uppistaðan í pistli hins ónafngreinda pistlahöfundar Viðskiptablaðsins eru skrif á heimasíðu þröngsýnna hægri manna á andriki.is sem hafa allt annað að leiðarljósi en málefnalega eða sanngjarna umfjöllun um pólitíska andstæðinga sína og málefni þeirra. Pistlahöfundur Viðskiptablaðsins dettur því miður í sama pytt og umræddir hægri menn, sem hann kallar reyndar vini sína í pistlinum.

Hann segir að áhyggjur þær sem ég hef lýst af efnahagsástandinu bendi til þess að ég hafi ekki lesið þjóðhagspá Glitnis. Þá ýjar pistlahöfundurinn ónafngreindi að því að ég hafi verið að nýta þjóðhagsspá Glitnis til að villa vísvitandi um fyrir lesendum.
Það er lítið hægt að segja við pillum sem birtast á pólitískum heimasíðum eins og Andríki en mér finnst eiga að vera hægt að gera aðrar og meiri kröfur til virtra blaða eins og Viðskiptablaðsins. Það er alvarlegt að brigsla mönnum um að þeir séu vísvitandi að blekkja almenning. Undir því get ég ekki setið þegjandalaust.
Hvað stendur í skýrslunni?
Ég get upplýst lesendur, og pistlahöfund Viðskiptablaðsins, um að ég bæði las þjóðhagsspá Glitnis og mætti auk þess á kynningarfund bankans á henni. Ég stend ennfremur fast við þau orð mín að í spá Glitnis sé gert ráð fyrir að almenningur lendi í að borga brúsann fyrir efnahagsmistök ríkisstjórnarinnar. Skoðum nokkur dæmi:
Um framtíðarhorfur í efnahagsmálum segir orðrétt í umfjöllun Greiningar Glitnis að lendingin í hagkerfinu muni: "…fela í sér tímabundna rýrnun kaupmáttar, lækkun eignaverðs og aukningu vanskila og gjaldþrota svo eitthvað sé nefnt."

Og síðan segir Glitnir að:"...nú blasir við tímabil mikillar verðbólgu, hárra vaxta og lækkun húsnæðisverðs. Skuldahlutföll sem eru í hærri kanti þess sem gerist á alþjóðavísu verða enn verri þegar skoðað er að íslensk heimili greiða mun hærri vexti af þessum lánum sínum en nágrannar þeirra í öðrum löndum."

Og áfram segir í þjóðhagsspánni: "Ljóst er að á þessu ári … [mun greiðslubyrði heimilanna af lánum sem hlutfall af ráðstöfunartekjum] verða talsvert hærri og þrengja að þeim sem mest hafa skuldsett sig á undanförum árum og/eða þeim sem munu sökum versnandi atvinnuástands tapa ráðstöfunartekjum sínum að stórum hluta."

Og enn fremur segir bankinn að: "Atvinnuleysi mun aukast jafnt og þétt…" og annars staðar í skýrslunni er gert ráð fyrir áframhaldandi hárri verðbólgu á næsta misseri og umtalsverðri sveiflu á gengi krónunnar.

Burtséð frá pólitískum viðhorfum pistlahöfundar Viðskiptablaðsins þá er engin leið að horfa framhjá því að allir þessir þættir; kaupmáttarrýrnun, vaxandi atvinnuleysi, gengissveiflur, háir vextir og verðbólga koma illa við hag bæði almennings og fyrirtækja.

Enda segir orðrétt í skýrslu Glitnis: "Hagur heimilanna hefur versnað nokkuð það sem af er ári og er útlit fyrir að hann muni versna enn á næsta ári þegar dregur frekar úr þenslu í hagkerfinu."
Mistök ríkisstjórnarinnar staðfest
Auðvitað er staðan í efnahagslífinu ekki alslæm, enda er veruleikinn sjaldnast svo einfaldur, jafnvel þó að Andríkismönnum og -konum verði æði oft á að líta á allt sem svart eða hvítt. En ég sem stjórnmálamaður, sem hef meðal annars menntað mig í hagfræði, hlýt að mega draga mínar ályktanir af þeim niðurstöðum sem birtast m.a. í þjóðhagsspá Glitnis án þess að vera sakaður um að vera að reyna að villa um fyrir almenningi.

Ég tel mikilvægt að stjórnmálamenn séu ábyrgir og hófsamir í allri umfjöllun um efnahagsmál. Ég er þannig óhræddur við að segja að sumt hefur verið ágætlega gert hér undanfarin ár en það þýðir ekki að horfa eigi framhjá því sem miður hefur farið.

Því miður hefur ríkisstjórnin gert óþarflega mörg mistök í hagstjórninni og verst þykir manni að það sé almenningur sem sýpur seyðið af þessu andvaraleysi ríkisstjórnarinnar. Ég hef áhyggjur af því að stjórnin sé einfaldlega ekki lengur á tánum eftir langa setu við völd. Ráðherrarnir séu ófúsir að taka á efnahagsmálunum fyrir kosningar – sem gæti orðið atvinnulífinu dýrkeypt.
Því má svo bæta við að í hinni margumræddu þjóðhagsspá Glitnis er einmitt fjallað efnislega um nokkur mistök ríkisstjórnarinnar, s.s. aðhaldsleysi hennar í ríkisfjármálunum og benda skýrsluhöfundar á að: "Seðlabankinn mun áfram bera hitann og þungann af mótvægisaðgerðum gegn ofhitnun í hagkerfinu." Óvilhallir aðilar fjármálamarkaðarins hafa ítrekað fjallað um þessi sömu hagstjórnarmistök á opinberum vettvangi.
Í greinum mínum um efnahagsmál hef ég reynt að fara með málefnalegum hætti yfir þá þætti sem ég tel hafa misfarist í efnahagstjórnun ríkisstjórnarinnar og hef ég stuðst við fjölmargar skýrslur aðila fjármálamarkaðarins, þar á meðal Glitnis. Hafi lesendur áhuga á því að kynna sér þessi skrif þá má nálgast þau á heimasíðu minni, agustolafur.is.

Jafnvel þó ekki sé unnt að ætlast til þess að allir séu sammála þá getur ekki talist sæmandi fyrir hið góða blað Viðskiptablaðið að gera mönnum upp annarlegan ásetning á borð við þann að villa vísvitandi um fyrir almenningi eða fyrir að hafa ekki kynnt sér heimildir. Hvorugt á hér enda við.

Þessi grein birtist í Viðskipablaðinu 15. september sl.

Lækkun matvælaverðs - orð og efndir

Undanfarna daga hafa Sjálfstæðisþingmennirnir Guðlaugur Þór Þórðarson og Birgir Ármannsson ljáð máls á mikilvægi þess að lækka matvælaverð á Íslandi. Ég er þeim hjartanlega sammála og fagna þessum nýja liðsauka í umræðunni um lægra verð á matvöru. Hins vegar verður að viðurkennast að sinnaskipti þingmannanna koma furðulega fyrir sjónir. Samfylkingin hefur lagt mikla áherslu á þetta mál, enda er það bjargföst trú mín og félaga minna í þingflokknum að lækkun matarverðs skipti almenning í landinu miklu máli. Samfylkingin hefur reglulega lagt fram þingmál þess efnis að fella niður virðisaukaskatt á matvælum, en með því skapast forsendur til þess að lækka verð á matvöru.


Hvernig kusu menn á þingi um málið?
Í atkvæðagreiðslum hafa þingmenn Sjálfstæðisflokks hins vegar alltaf greitt atkvæði gegn slíkum frumvörpum. Það hafa þeir Guðlaugur Þór og Birgir einnig gert, sem og allur þingflokkur Sjálfstæðisflokksins. Í upphafi þessa kjörtímabils lagði Samfylkingin fram frumvarp um helmingslækkun á matarskatti, en það var í samræmi við loforð okkar í kosningabaráttunni. Svo vildi til að Sjálfstæðisflokkurinn hafði lofað því nákvæmlega sama.

En þegar kom að efndum kosningaloforðanna brást þingflokkur Sjálfstæðisflokksins í þessu máli og greiddi atkvæði gegn þessu máli. Það var ekki liðið hálft ár frá kosningum en það virtist nægilega langur tími til þess að loforð kosningabaráttunnar voru löngu gleymd.

Afturkölluð kosningaloforð Sjálfstæðismanna
8. október 2003 birtist í DV afstaða þingmanna Sjálfstæðismanna til frumvarps Samfylkingarinnar um helmingslækkun á matarskattinum og um leið afstaða þeirra til eigin kosningaloforðs. Einar K. Guðfinnsson, þá þingflokksformaður, sagðist ekki vilja styðja frumvarpið því hann vildi lækka matarskattinn á eigin forsendum eins og hann orðaði það. Ég veit ekki hvernig túlka á þessi orð, því forsendur Sjálfstæðisflokks í þessu máli voru þær sömu og Samfylkingarinnar í kosningabaráttunni. Hvort að eigin forsendur merki að ekki þurfi að standa við gefin loforð er erfitt að segja. Loforð flokkanna tveggja lutu að því að lækka matarskatt úr 14% í 7%.

Þingmaðurinn Sigurður Kári Kristjánsson sagði að Sjálfstæðisflokkurinn myndi vinna að þessu máli en það yrði ekki í anda frumvarps Samfylkingarinnar. Aftur nokkuð sérstök afstaða í ljósi loforð hans eigin flokks. Birgir Ármannsson treysti sér ekki heldur að styðja sitt eigið kosningaloforð og vildi frekar bíða og sjá skattapakka ríkisstjórnarinnar í heild sinni.


Nú er komið að lokum þessa kjörtímabils og þessir þingmenn hafa fengið fleiri tækifæri til að kjósa með lækkun matarskattsins en alltaf kosið gegn því.

Viðsnúningur Sjálfstæðisflokks?
Það er óskandi að afstaða þeirra Guðlaugs Þórs Þórðarsonar og Birgis Ármannsonar og annarra þingmanna Sjálfstæðisflokksins verði önnur á komandi þingi, en hún hefur verið hingað til. Samfylkingin mun þá að nýju leggja fram tillögur til þess að stuðla að lægra verði á matvöru og þá vonumst við auðvitað til þess að hljóta stuðning frá Sjálfstæðisflokknum. Þá eru til staðar forsendur til þess að hafa með jákvæðum hætti áhrif á þróun matvælaverðs á Íslandi.

Fram til þessa hefur skort á pólitískan vilja í þeim efnum. Kannski þarf kosningabaráttu til að Sjálfstæðismenn fari að rifja upp fyrri stefnu og loforð.

Beðið um fund

Málefni Barnahúss og framkvæmd skýrslutöku á börnum vegna meintra kynferðisafbrota hafa talsvert verið í umræðunni undanfarin misseri. Í fyrsta lagi hafa komið upp efasemdir um þá lagabreytingu sem hefur verið gerð að fyrsta skýrslutaka af barni fer fram sem dómsathöfn. Slíkt fyrirkomulag gerir að verkum að bæði verjandi og sá grunaði eiga rétt á að fylgjast með vitnisburði barnsins. Óhagræðið af því er m.a. að sakborningur getur hagrætt framburði sínum í samræmi við ásakanir barnsins og láti jafnvel sönnunargögn hverfa, eins og dæmi eru um.
Í öðru lagi kemur það kemur það einkennilega fyrir sjónir að stærsti héraðsdómstóll landsins, Héraðsdómur Reykjavíkur, neiti einn dómstóla að nota þá aðstöðu og sérfræðiþekkingu sem er til staðar í Barnahúsi. Barnahúsið hefur hlotið margvíslegar viðurkenningar erlendra fagaðila og æ fleiri ríki hafa sýnt áhuga að taka upp það vinnulag sem tíðkast í Barnahúsi. Íslendingar standa í þessum efnum framar mörgum þjóðum og verður að teljast furðulegt að ekki standi vilji til þess að notfæra sér þá aðstöðu og þekkingu sem er til staðar í Barnahúsinu.
Af þessu tilefni hef ég og félagar mínir í Samfylkingunni í allsherjarnefnd óskað eftir fundi í allsherjarnefnd Alþingis til að ræða þessi mál. Óskað var eftir að Bragi Guðbrandsson, forstjóri Barnaverndarstofu og Helgi I. Jónsson, dómstjóri í Héraðsdómi Reykjavíkur, yrðu boðaðir á fundinn. Ég er að vonast til að þessi fundur verði haldinn í næstu viku þegar formaður nefndarinnar kemur heim.

Flokksmenn hittast

Ofsalega var gaman að koma í Mývatnssveitina en þar var haldinn um helgina aðalfundur kjördæmaráðs Samfylkingarinnar í Norðausturkjördæmi. Þetta eru skemmtilegar samkomur en ég fór einnig á síðasta aðalfund kjördæmaráðsins sem haldinn var fyrir rúmu ári á Seyðisfirði. Að sjálfsögðu var tekist á á þessum fundi enda var verið að ræða tilhögun prófkjörs í kjördæminu. Sitt sýndist hverjum í þeim efnum en ég held að ágætis lending hafi náðst að lokum. Nú þegar hafa þó nokkrir boðað framboð sitt í þessu kjördæmi sem er hið besta mál. Mikill eindrægni er á meðal flokksmanna í Norðausturkjördæmi að vinna góðan kosningasigur í vor.
Lykillinn að sigri í kosningum
Ég er orðinn löngu sannfærður um að lykillinn að sigri Samfylkingarinnar í næstu Alþingiskosningum er góður sigur í landsbyggðarkjördæmunum. Þar eru ótrúleg sóknarfæri fyrir flokkinn. Flokkurinn er á góðri leið í þessum kjördæmum og skoðanankannanir sýna að við erum á uppleið þar.
Í kvöld verður svo haldinn fundur hjá kjördæmaráði Suðvesturkjördæmis og hef ég hug á því að heimsækja félaga mína þar. Svo stendur til að fara á kjördæmaþingið í Norðvesturkjördæmi um helgina en það verður haldið á Ísafirði. Ég átti þó í mesta basli við að redda mér gistingu á Ísafirði enda nóg að gera í bænum með allt þetta Samfylkingarfólk á staðnum en á sama tíma ku vera haldinn fundur Kiwanismanna sem án efa hefur sín áhrif.

Síðasti kjördæmafundurinn verður síðan haldinn í Suðurkjördæmi á sunnudaginn. Þessir fundir eru einstakt tækifæri til að hitta kjarna flokksmanna í viðkomandi kjördæmum.
Kaffi Bifröst
Í gærkvöldi fór ég annars ásamt Katrínu Júlíusdóttur alþingismanni á stjórnmálafund hjá Samfylkingunni á Bifröst og áttum við gott spjall við nemendur þar. Helstu umræðuefni kvöldins voru dagvistunarmál, menntamál, sjávarútvegsmál, skattamál og almenn velferðarmálefni. Seinna sama kvöld var haldinn spurningakeppni á Kaffi Bifröst þar sem Jón Baldvin var höfundur spurninga og spyrill. Fjöldinn allur af fólki var mættur og var þetta stórskemmtilegt. Ég og Kata vorum saman í liði og ég held að við höfum náð þriðja sætinu. En lið félaga okkar á Bifröst, Hólmfríðar Sveinsdóttur, tókst naumlega að ná sigrinum og er ástæða til að óska henni til hamingju.

Falleinkunn í stjórn efnahagsmála

Stjórn efnahagsmála skiptir okkur öll gríðarlega miklu máli. Núverandi ríkisstjórn hefur uppskorið falleinkunn í stjórn efnahagsmála og nú sýpur íslenskur almenningur því miður seyðið af því. Ótrúlega margt staðfestir getuleysi ríkisstjórnarflokkanna í efnahagsmálunum. Ríkisstjórnin hefur lengi siglt að feigðarósi í þessum málaflokki og skellt skollaeyrum gagnvart öllum gagnrýnisröddum. Á meðan blæða litlu fjölskyldufyrirtækin og venjulegt fólk í landinu. Í nýrri þjóðhagsspá Glitnis segir að almenningur mun borga brúsann fyrir mistök ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum. Í spá Glitnis kemur fram að almenningur á von á kaupmáttarrýrnun, lækkun eignaverðs, auknu atvinnuleysi, háum vöxtum, hárri verðbólgu og aukningu gjaldþrota. Þetta þýðir verri lífskjör og starfsaðstæður fyrir bæði fjölskyldur og fyrirtæki.

Óstöðugleikinn blasir við
Verðbólgan hefur verið yfir verðbólgumarkmiði Seðlabankans í 2 ár. Nýr verðbólguskattur er orðinn staðreynd og það hefur aldrei verið eins dýrt að eignast húsnæði á Íslandi, sérstaklega fyrir ungt fólk.
Krónan hefur verið í rússíbanaferð undanfarin ár og sveiflast um allt að 40%. Um 75% af tekjum og gjöldum fyrirtækja í Kauphöllinni eru í erlendri mynt. Almenningur og smáfyrirtækin sitja hins vegar eftir með vonlausa mynt. Starfsskilyrði fyrirtækja hafa versnað í valdatíð ríkisstjórnarinnar.
Viðskiptahallinn er sömuleiðis í sögulegu hámarki og er langmestur hér á landi af öllum OECD þjóðunum. Skuldir almennings, fyrirtækja og þjóðarbúsins hafa aldrei verið hærri. Ísland er ein skuldugasta þjóð veraldar og auðvitað kemur að skuldadögum. Mistök ríkisstjórnarinnar í húsnæðismálum og endalaust góðærishjal hennar hefur gert væntingar óraunhæfar. Ábyrgur málflutningur ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum er álíka sjaldséður og ráðherrar í viðtölum með fulltrúum stjórnarandstöðunnar.
Vextir með þeim hæstu í heimi
Almenningur þarf að greiða eina hæstu vexti í heimi en vextir eru ekkert annað en verð á peningum. Vextir á Íslandi eru fjórum sinnum hærri hér á landi en á Evrusvæðinu og meira en helmingi hærri en í Bandaríkjunum og Bretlandi. Þetta háa vaxtastig er ekkert annað en afleiðing af vonlausri efnahagsstjórn. Íslenskir peningar eru því þeir dýrustu í heimi.
En það rímar svo sem við annað sem ríkisstjórnin stendur fyrir. Matur á Íslandi er sá dýrasti á jarðarkúlunni vegna stefnu ríkisstjórnarinnar í tollamálum og vörugjöldum. Svipaða sögu má segja af lyfjaverði og bensínverði. Ríkisstjórnin flokkar meira að segja bleyjur og dömubindi í efra virðisaukaskattþrepi þar sem hinar svo kölluðu lúxusvörur eru sagðar eiga að vera.
Og ofan á þetta allt saman þá hefur ríkisstjórnin aukið skattbyrði hjá öllum tekjuhópum nema hjá þeim allra tekjuhæstu.
Viljum aukinn stuðning við hátækniiðnað
Ein stærstu efnahagsmistök ríkistjórnarinnar eru þó án efa fjársvelti ríkisrekna menntakerfisins og lítill stuðningur við hátækniiðnaðinn. Auka þarf fjárfestingu í rannsóknum og koma á skattaívilnunum fyrir hátæknifyrirtæki. Mannauðurinn er okkar stærsta auðlind og við verðum að hlúa vel að honum. Fjölgun á menntuðu fólki mun skapa meiri auð en við getum ímyndað okkur. En vegna metnaðarleysis ríkisstjórnarinnar í fjárfestingum til menntamála erum við enn að útskrifa færri einstaklinga með framhaldsskóla- og háskólapróf en nágrannaþjóðirnar.

Ég er sannfærður um að það er hægt að gera betur í efnahagsmálum. Og ég er sannfærður um að Samfylkingin mun gera betur. Samfylkingin mun stjórna efnahagsmálunum af festu og ábyrgð. Flokkurinn mun styðjast við sanngjarna forgangsröðun og lífskjör venjulegs fólks í landinu munu batna.
Hægt er að sjá nýlega grein um hver hafi verið helstu efnahagsmistök ríkisstjórnarinnar sem var birt hér á heimasíðunni á 29. ágúst sl.

Fjársveltisstefna í ríkisrekna menntakerfinu

Reglulega blossar upp umræða um skólagjöld við ríkisrekna háskóla. Það er brýnt að hafa í huga að umræðan um auknar heimildir til gjaldtöku stafar fyrst og fremst af því að háskólarnir hafa alltof lengi búið við mjög erfið starfsskilyrði. Mér finnst þetta því ekki vera spurning um það hvort leyfa eigi slíka gjaldtöku, heldur hvort við ætlum að svelta háskólana svo mjög að þeir biðji um heimild til gjaldtöku. Þegar útlit til menntamála eru skoðuð er mikilvægt að gera greinarmun á þeim útgjöldum sem ríkisvaldið ver í málaflokkinn annars vegar og hins vegar þeim útgjöldum sem sveitarfélögin verja í hann. Sveitarfélögin, sem reka grunnskólana, standa sig miklu betur en ríkisvaldið og er Ísland á toppnum hvað varðar það. Undanfarinn áratug hafa jafnaðarmenn stjórnað þeim sveitarfélögum sem reka flesta grunnskóla landsins, sérstaklega í gegnum Reykjavík og Hafnarfjörð.
Ríkisrekna menntakerfi vs. menntakerfi sveitarfélaganna
En þegar er litið til hins ríkisrekna menntakerfis, þ.e. háskólana og framhaldsskólana, þá snýst dæmið við. Samkvæmt nýjustu skýrslu OECD ver Ísland talsvert lægri fjárhæðum í háskóla en okkar helstu samanburðarjóðir. Sé litið til hinna Norðurlandanna erum við mun neðar á listanum en þau þegar kemur að útgjöldum til í háskóla. Sú aukning á fjárframlögum til Háskóla Íslands sem hefur orðið undanfarin misseri mætir ekki einu sinni þeirri nemendafjölgun sem hefur átt sér stað á sama tíma. Svipaða sögu er að segja frá framhaldsskólunum en í þá verjum við einnig talsvert minna fjármagni en nágrannaþjóðir okkar.
Íslendingar minna menntaðir en aðrar þjóðir
Mun lægra hlutfall sérhvers árgangs hér á landi lýkur framhalds- og háskólaprófi en hjá öðrum Norðurlandaþjóðum. Menntunarstig íslensku þjóðarinnar er því lægra en margur heldur og er talsvert lægra en hjá flestum öðrum Vestur-Evrópuþjóðum. Þetta er árangur stefnu Sjálfstæðisflokksins í menntamálum. Þetta mun koma okkur í koll þar sem menntun er lykilatriði framtíðar innan alþjóðasamfélagsins.
Nemendum vísað frá vegna fjárskorts
Í fyrsta skipti í sögunni neyðast framhaldsskólar og háskólar til að vísa fólki frá vegna fjárskorts. Nú í sumar var 2.500 umsóknum í háskólana vísað frá vegna fjársveltisstefnu ríkisstjórnarinnar og hundruð framhaldsskólanemenda fá ekki pláss í þeim skólum sem þeir sóttust eftir.

Þessi ríkisstjórn hefur lítinn metnað í menntamálum enda eru helstu baráttumál hennar í þessum málaflokki skólagjöld í háskólum, samræmd stúdentspróf og skerðing á stúdentsprófi sem sýnir miðstýringu og hugsunarleysi.

Menntun almennings kemur öllum til góða og því ber hinu opinbera að reka háskóla með myndarlegum hætti. Við eigum að draga úr fórnarkostnaði menntunar í stað þess að auka hann eins og ríkisstjórnin stefnir að. Það er stefna Samfylkingarinnar. Samfylkingin mun forgangsraða í þágu menntunar.

Stærsta spurningin

Í gær tók dálkahöfundur hjá Jyllands-Posten viðtal við mig um Evrópumálin. Hans nálgun var fyrst og fremst út frá hagsmunum Norðurlandanna og ég gerði mitt besta til að lýsa minni skoðun á hugsanlegri aðild Íslands að Evrópusambandinu. Ég hef lengi verið sannfærður Evrópusinni og tel tækifærin innan sambandsins vera óteljandi, ekki síst fyrir íslensk fyrirtæki og neytendur en ekki síst fyrir íslenska námsmenn. Oft verður umræðan um Evrópumál ansi sérkennileg á Íslandi. Fyrir nokkrum árum, þegar vel áraði í íslensku efnahagslífi, var sagt að þá væri ekki rétti tíminn til að sækja um aðild þar sem okkar vegnaði svo vel fyrir utan sambandið.
Hvenær er réttur tími?
Síðan þegar verr gengur í efnahagslífinu, eins og núna, þá segja sömu menn að þetta sé einnig ómögulegur tími fyrir inngöngu þar sem við þurfum að halda í hagstjórnartæki íslensku krónunnar o.s.frv. Fyrir þetta fólk er aldrei rétti tíminn til að sækja um aðild.
Þegar kemur að aðild Íslands að Evrópusambandinu þá þurfum við að hugsa langt fram í tímann og talsvert lengra en til næstu hagsveiflu. Aðild að sambandinu er einfaldlega í þágu almannahag, hvort sem litið er til aukinna erlendra fjárfestinga á Íslandi, lægra matvælaverðs, aukinna áhrifa, aukins aðhalds í ríkisfjármálum eða jafnvel til lægri skólagjalda á meginlandinu.
Evrópumálin í kosningabaráttunni
Ég vona svo sannarlega að Evrópumálin verði áberandi í komandi kosningabaráttu. Það er ekki einungis vegna þess að spurningin um hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu er ein stærsta pólitíska spurning samtímans heldur snýst þessi spurning um grundvallaratriði.
Hún snýst í mínum huga um hvort Íslendingar vilji taka virkan þátt í samstarfi Evrópuþjóða með öllum þeim skyldum og rétttindum sem því fylgja. Það er hvorki tilviljun né heimska að nánast allar þjóðir Evrópu hafi kosið sér þennan vettvang til samstarfs.