Verkefni næstu ríkisstjórnar

Seðlabankinn hefur nýlega sent frá sér þjóðhagsspá þar sem dregin er upp frekar dökk mynd. Meðal annars er gert ráð fyrir halla á opinberum rekstri á næsta ári, samdrætti og auknu atvinnuleysi . En það sem meira er að fjármálaráðuneytið gerir sjálft ráð fyrir halla hjá hinu opinbera á næsta ári. Það skiptir miklu máli að hafa þetta í huga þegar ný ríkisstjórn tekur við eftir 38 daga. Sú stjórn þarf því að taka til eftir óstjórn þessarar ríkisstjórnar.

Ég hef ítrekað skrifað um hagstjórnarmistök ríkisstjórnarinnar og vil ég benda á nokkrar greinar sem hafa verið birtar í Morgunblaðinu. Má þar nefna greinina ,,Hvað varð um stöðugleikann?" sem birtist þann 17. febrúar sl., greinina ,,Falleinkunn í stjórn efnahagsmála" sem birtist 5. september sl., greinina ,,Almenningur geldur fyrir mistök ríkisstjórnarinnar" frá 28. ágúst sl. og loks greinina ,,Fjórar þjóðsögur" sem birtist 30. mars 2006.

Edda Rós Karlsdóttir, forstöðumaður greiningardeildar Landsbankans, skrifar í dag annars mjög fína grein um stöðuna í efnahagsmálum í Markaðinn í dag í Fréttablaðinu. Þar segir hún m.a.:

,,Staðan er því sú að Seðlabankinn spáir samdrætti og atvinnuleysi, í umhverfi þar sem ríkið örvar hagvöxt „big time" en Seðlabankinn dregur úr hagvexti með háum stýrivöxtum. Í mínum augum lítur dæmið þannig út að stýrivöxtum sé beitt til að ryðja veg fyrir athafnasama stjórnmálamenn. Er það virkilega ætlunin?"

Og síðan vísar hún í rit Seðlabankans sem segir orðrétt: „Samdrátttur er í raun óhjákvæmilegur og bein afleiðing af ofþenslu fyrri ára."

Það sem dæmin og hver einasta greiningardeild, bæði innlend og erlend, segja ásamt Seðlabankanum sjálfum, staðfestir það að þegar á hólminn er komið þá ræður Sjálfstæðisflokkurinn ekki við stjórn efnahagsmála. Fáir geta neitað því geti fólk einblínt á staðreyndirnar í stað flokkshagsmuna.

Athugasemdir

[Sölmundur Karl Pálsson, 4.4.2007 kl. 14:33]

Það er alveg ótrúlegt að horfa upp á vinnubrögð ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum. Í raun skrítið að sjá ríkisstjórn vera með hvað eftir annað með þensluhvetjandi aðgerðir á meðan Seðlabankinn hefur reynt að stíga á bremsuna. Almenningur á skilið að fá stöðugleika í efnahagslífið, og stöðugleika verður ekki náð nema með ábyrgri hagstjórn bæði að hálfu ríkisstjórnar og Seðlabankans. Í raun er það mjög sorglegt og óásættanlegt að sjá að á næsta ári mun ríkisstjóður vera rekin með halla, og bendir það til að ríkisstjórnin hefur ekki haft nógu mikil og góð tök á ríkisfjármálum sínum. Eins og þú segir, á næsta ríkisstjórn krefjandi verkefni fyrir höndum, en eins og ég segi þá á markmið næstu ríkisstjórnar að ná stöðugleika, því almenningur á það skilið.  

[Hammurabi, 4.4.2007 kl. 15:36]

Hvað felst í því að "hafa tök á ríkisfjármálum". Niðurskurður í stærstu útgjaldaliðunum væri ef-til-vill lykillin að velgengni í þeim málum. Stærstu útgjaldaliðirnir eru að sjálfsögðu (í þessari röð) heilbrigðismál. almannatryggingar og velferðarmál eru u.þ.b. 49% af fjárlögum.

Hafa tök á ríkisfjárlögum mætti skilja sem niðurskurð á þessum sviðum, er samfylkingunni treystandi til þess. E.t.v. eru einhverjar aðrar hugmyndir um niðurskurð á borðinu, spennandi væri að fá að vita það fyrirfam hverjar þær eru. Það stendur e.t.v. til að taka bara lán fyrir brúsanum, jafnvel  að 11 falda skuldir ríkisins eins og frægt er að gert var í Reykjavík. Það eru kannski ágætis tök, ætti að höfða vel til barnafólks, sem kemur til með að borga þann brúsa.

[Gunnar Kristjánsson (IP-tala skráð) 5.4.2007 kl. 12:21]

Sæll Ágúst gaman væri ef þú flettir upp fréttum frá 1981-83 og þau skipti sem fólk sem er með þér í flokki stjórnaði landinu.Ég vona bara að engin kosningabær maður vilji þann tíma aftur 100% verðbólgu eins í þá daga.Ég held að fólk sé að sjá að Samfylkinginn er ekki málið í vor sundurlaus og tvístígandi í flestum málum.Ekki treysti ég þeim flokki.

[Inga Lára Helgadóttir, 5.4.2007 kl. 17:55]

Ég sé "riflildin" hér fyrir ofan, ég er meira í mannúðarmálunum og þeim þarf að koma að, en það er rétt að þegar vinstri hreyfingin var hér áður, var mikil verðbólga, en ég tel að núna upp á síðkastið hafi ekki verið vel stjórnað. En ég gæti bent á nokkra góða úr öllum flokkum, það er ekki hægt að alhæfa þó að hluti ríkisstjórnarinnar sé ekki nógu góð

[Sölmundur Karl Pálsson, 5.4.2007 kl. 22:32]

Það er mjög skrítið að menn þurfi alltaf að benda á verðbólguárin 1981-1983, sem rök fyrir því að vinstri flokkar séu ekki treystandi fyrir ríkisfjármálum. En vita menn ástæðuna fyrir þeirri miklu verðbólgu sem var á þessum árum? Ef menn hafa fylgst með fréttum frá þeim tíma, vita menn ástæðuna á þessari óðarverðbólgu. Það er rétt að verðbólga á árunum 1981-83 var hátt í 100%, en það mun ekki gerast aftur hér á landi, sama hvaða flokkur er við völd. Í dag beita menn betri meðulum heldur en fyrr á dögum.

Megin ástæður verðbólgunar á 7 og 8. áratugnum voru áfföll sem þjóðarbúið varð fyrir,  t.d. olíuverðshækkanir 1973/74 og 1979/1980, og ekki má gleyma samdrætti í þorksafla 1982 og 1988. Menn því miður beittu hagstjórnartækjum ekki rétt á þessum tíma, og beittu menn óspart gengislækkanir og gjarnan gengisfellingu. En á þessum tíma ofnotuðu menn gengislækkanir í baráttu við verðbólgu. Og hagstjórn þessa tíma fólst í fitli við verðtryggingu launa og vonlausar gengislækkanir. Á þessum tíma var þekkingin ekki jafn mikil á bæði orsakir hagsveiflna og hvernig eigi að ná verðbólgu niður, eins og er í dag. Og því er það ósanngjart að nota þennan tíma sem rök fyrir því að vinstri flokkar geti ekki stýrt þjóðarbúinu, og síðan verða menn að gera sér grein fyrir að það eru allt aðrar aðstæður í dag, heldur en það varð þá.

Í dag er seðlabankinn nánast óháður ríkisvaldinu, búnir að taka upp verðbólgumarkmið og gengið er fljótandi. Menn vita að gengisfelling er ekki rétta leiðin til að ná verðbólgu niður, og síðan getur ríkisstjórnin ekki ákveðið gengisfellingu í dag, þar sem verð krónunar ræðst á alþjóðlegum gjaldeyrismarkaði. Peningamálastefna Seðlabankans er skýr, sem var ekki áður fyrr. Síðan hafa komið framfarir á sviði hagfræðinnar og betri lausnir við hagstjórn, en þó vildi ég að menn vissu meir.

Rétt eins og ég sagði fyrr, þá þarf meiri samvinnu milli ríkis, Seðlabanka og sveitarfélaga til þess að gera hagstjórn betri, og menn nái stöðugleika. Og trúverðugleiki skiptir hér miklu máli, og menn verða helst að halda sinni stefnu til streitu, ef menn telja hana sé betri fyrir almenning. Ef Seðlabanki og Ríkisstjórn eru ekki trúgverðug í sínum aðgerðum, þá mun t.d. verðbólgumarkmið ekki nást, og ekki heldur stöðugleiki.

Ég treysti fyllilega Ágústi Ólafi til að stýra fjármálaráðuneytinu, enda með menntunina til þess og þekkingu. Og ef það er einhver sem ég treysti til að leiða næstu ríkisstjórn er það Ingibjörg Sólrún Gísladóttir. En ég spyr, af hverju ætti fólk að treysta Sjálfsstæðismönnum frekar fyrir ríkisfjármálunum? Ég veit ekki betur til en að stýrivextir séu 14,25%, og verðbólga ennþá yfir verðbólgumarkmiði, sem á ekki að líðast í vestrænu þjóðfélagi. Ríkisstjórnin hefur ítrekað fengið áminningar frá hagfræðingum sem og erlendum matsfyrirtækjum fyrir lélega hagstjórn. Ég segi, ef almenningur vill fá stöðugleika þá á það að kjósa Samfylkinguna, og fá Ágúst Ólaf í fjármálaráðuneytið. 

Og til að svar hvað ábyrgð í ríkisfjármálum er, þá vil ég að þegar er mikil þensla í þjóðfélaginu, verður ríkisstjórnin að minnka útgjöld sín, og skila ríkissjóði helst með góðum afgangi. En ríkisstjórnin hefur ekki verið nógu dugleg við að minnka útgjöldin sín. Auðvitað á ekki að skera niður í heilbrigðismálum, almannatryggingum og menntamálum. En aftur á móti geta menn sleppt því að byggja sendiráð víðsvegar um heiminn, sleppt öllum lækkunum á tekjuskatti á þenslutímum, og slá á framkvæmdir, eins og byggingu menningarhús og fleira. Þetta kalla ég ábyrgð í ríkisfjármálum. Og afgangur á ríkisrekstri á að vera reglan, að mínum bæjardyrum séð. En því miður erum við að sjá að ríkið verði rekið með halla á næsta ári, því miður.