Áhugaverð ráðstefna um karla, konur og ofbeldi

Í dag var haldið málþing í tilefni af norrænu rannsóknarverkefni sem bar heitið Karlar, konur og ofbeldi. Þar voru flutt nokkur áhugaverð erindi sem vörpuðu ljósi á þá þekkingu sem nú þegar er til staðar um ofbeldi gegn börnum og heimilisofbeldi. Mér fannst t.d. merkilegt að hlusta á Jónínu Einarsdóttur, lektor í mannfræði, rekja viðhorf Íslendingar til ofbeldis gegn börnum í gegnum tíðina. Tilskipun um húsaga frá 18. öld þar sem lögð var skylda á forleldra að refsa börnum sínum líkamlega kom mér afar spánskt fyrir sjónir.
Börn sem verða vitni að heimilisofbeldi
Erindi Freydísar Jónu Freysteinsdóttur, lektors í félagsráðgjöf við Háskóla Íslands, var ekki síður merkilegt en hún fjallaði um áhrif þess þegar börn verða vitni að ofbeldi milli foreldra. Það vill gleymast í umræðu um heimilisofbeldi að það er auðvitað ein tegund ofbeldis þegar börn búa það að annað foreldri beitir hitt ofbeldi, jafnvel þó að börnin séu sjálf ekki beint þolendur þess. Niðurstöðurnar sem Freydís Jóna fjallaði um voru þess efnis að það hefur mikil áhrif á börn að verða vitni að ofbeldi, beint eða óbeint, og að þessi áhrif geti birst á marga mismunandi vegu.

Á síðasta þingvetri lagði ég fram þingsályktun á Alþingi um að setja bæri lagaákvæði um heimilisofbeldi. En þrátt fyrir að heimilisofbeldi sé eitt algengasta mannréttindabrot á Íslandi er hvergi minnst á heimilisofbeldi í íslenskri löggjöf og það er hvergi skilgreint. Það má því segja að heimilisofbeldi séu týndur brotaflokkur í kerfinu. Nú er dæmt eftir mjög mörgum ólíkum lagaákvæðum í málum um heimlisofbeldi, sem þó eru ekki fullnægjandi að því er varðar heimilisofbeldi. Hægt er nálgast málið í heild sinni á http://www.althingi.is/thingskjal.php4?nlthing=131&nthingskjlnr=0336. Það var mikið gleðiefni að í kjölfarið ákvað dómsmálaráðuneytið að skoða hugsanlegar lagabreytingar til að geta tekið á heimilisofbeldi með einhverju hætti. Fróðlegt verður að sjá hvað kemur úr þeirri vinnu.
Gildi neyðarmóttökunnar
Á málþinginu fjallaði síðan Guðrún Agnarsdóttir, læknir um nauðganir og talaði m.a. um gildi neyðarmóttöku fyrir þolendur kynferðisofbeldis. Ég get fyllilega tekið undir það hjá henni, að það var til marks um furðulega forgangsröðun að hafa ætlað að skerða þjónustu neyðarmóttökunnar á sínum tíma. Mikil mótmæli og þrýstingur varð hins vegar til þess að sú varð ekki raunin, sem betur fer. Hún benti einnig á aldurskiptingu þeirra sem leita til neyðarmóttöku og þar kom fram að mikill meirihluti þolendanna eða tæp 70% er ungur að árum, undir 25 ára aldri. Á síðasta vetri tók ég upp á Alþingi nauðsyn þess að hafa sérstaka neyðarmóttöku fyrir þolendur heimilisofbeldis en því miður var ráðherra ekki tilbúinn að beita sér fyrir slíkri þjónustu sem er miður.
Mikið verk eftir óunnið
Í spurningum og umræðum að loknum erindum birtist með greinilegum hætti að enn er mikið verk eftir óunnið. Það virðist sem það þurfi enn frekar að efla samstarf ólíkra aðila sem koma að ofbeldi gegn börnum, að stéttir tali saman og miðli þekkingu og reynslu til annarra aðila sem vinna að þessum málum. Með þverfaglegri umræðu aukast líkurnar á því að hægt sé að þekkja einkennin og vita hvernig á að bregðast við þeim. Og að menn séu óragir við að grípa inn í þegar þess er þörf. Börnin verða að njóta vafans. Sú tíð á að vera liðin að menn telji friðhelgi heimilisins svo ríka að ekki sé hægt að hjálpa börnum sem búa við óviðunandi aðstæður-eins og mál hafnfirsku systranna birtir með átakanlegum hætti.